ماشین زمان: رسانه‌ها و مجلات بازی های ویدیویی دهه ۸۰ تا ۹۰ در ایران

همه این موارد دست به دست هم داده بودند که روزنامه و مجله‌های چاپی بیشترین طرفداران دنیای بزرگ بازی‌های ویدیویی را به سمت خود جذب کنند؛ به گونه‌ای که مجله‌های تخصصی مثل «بازی رایانه» و «دنیای بازی» را داشتیم که جزو غول‌های رسانه دیجیتال و چاپی آن زمان محسوب می‌شدند که به بنده حقیر برای مطالعه هر یک از جلدها، لحظه شماری می‌کردم.

بازی رایانه

بازی رایانه، یکی از پرطرفدارترین سایت‌ها و نشریه‌های چاپی دهه ۸۰ محسوب می‌شود که بدون تردید بازی‌بازان زیادی پول‌های تو جیبی خودشان را جمع می‌کردند تا بتوانند هر ماه، یک نسخه از این مجله خواندنی و جذاب را خریداری و مطالعه کنند. شماره اول مجله بازی رایانه در سال ۱۳۸۰ روی کیوسک‌های مطبوعاتی رفت. به جرات می‌توان گفت بازی رایانه اولین نشریه چاپی تخصصی در خصوص بازی‌های ویدیویی بود که خیلی زود توانست بدون هیچ تشریفات خاصی نظر مثبت عاشقان این صنعت را به سمت خودش جذب کند. متاسفانه مسئله کسب مجوز نشریه سالیان سال مسئولین بازی رایانه را درگیر خود کرد و بارها سبب تعطیلی کوتاه مدت آن شد.

وحید عبدالهی‌ها (هرجا هستی، بدون که دوست دارم!) به عنوان سردبیر و همچنین غلامرضا لایقی به عنوان مدیر مسئول و صاحب امتیاز دو چهره کلیدی و سرشناسی بودن که سکان هدایت این نشریه را بر عهده داشتند.

این مجله با صفحه آرایی چشم‌نوازش دارای فهرست مطالب متنوعی از جمله بخش اخبار، گزارش ویژه، نقد و بررسی، کمیک و موارد دیگر بود. تازه آنچه که سبب افزایش محبوبیت بازی رایانه شد، دیسک ویدیویی و پوستری بود که در هر شماره درون بسته بندی مجله قرار می‌گرفت.

سردبیر خوش ذوق، هربار محتوای متفاوتی برای دیسک در نظر می‌گرفت. به عنوان مثال حضور تیم بازی رایانه در نمایشگاه E3 بسیار قابل شایسته بود. به یاد ندارم که مجله یا رسانه اینترنتی دیگری تا قبل از این نشریه چنین حرکتی را زده باشد. به هر حال بسیار غرورآفرین بود که نماینده‌ای از کشور عزیزمان به عنوان خبرنگار و فعال حوزه بازی‌های ویدیویی در این نمایشگاه بزرگ حضور داشت. پوسترها نیز هوش از سرمان می‌برد. همیشه اشتیاق داشتم که بدانم برای این شماره چه پوستری از چه بازی درون مجله قرار داده شده تا با کلی ذوق آن را روی درب کمد یا دیوار اتاقم بچسبانم.

طولی نکشید که سایت اینترنتی بازی رایانه با انجمن (همان فروم خودمان) روی کار آمد. به جرات می‌توانم بگویم که این انجمن جای بزرگان بود و هر اسپمری نمی‌توانست دست به قلم بشود. مطالب بسیار تخصصی و آموزشی در کنار کاربران حرفه‌ای، همگی سبب شدند که انجمن بازی رایانه خاطرات شیرینی برای بازی‌بازان به ارمغان بیاورد.

اگر حافظه از زوار در رفته‌ام یاری کند، گمان می‌کنم آخرین شماره از مجله چاپی بازی رایانه در تیر ماه سال ۱۳۹۳ منتشر گردید و بعد از آن متاسفانه به خاطر مشکلات مالی و موانعی که بر سر راه وجود داشت، به صورت رسمی به کار خود پایان داد و به خاطره‌ها پیوست.

دنیای بازی

با اینکه سایت رسمی نشریه دنیای بازی هم‌اکنون نیز دایر است اما نمی‌توان از فعالیت‌های عالی که در گذشته صورت گرفت، چشم پوشی کرد؛ پس همین ابتدا به مالک و صاحب امتیاز گیمفا، آقای کسری نراقی و بخش بازرگانی اعلام می‌کنم که هیچگونه هدف تبلیغاتی ندارم و به من بی‌نوا رحم بفرمایید.

برخلاف بازی رایانه، دی بازی (مختصر دنیای بازی) در قالب یک هفته نامه منتشر می‌شد. اگر اشتباه نکنم اولین نسخه از مجله دنیای بازی در سال ۱۳۸۵ طی ۱۶ صفحه منتشر و روی کیوسک‌های مطبوعاتی عرضه گردید.

از جمله افراد سرشناسی که در این مجله حضور داشتند می‌توان به بابک نمازیان به عنوان صاحب امتیاز و سید طه رسولی (هرجا هستی، شاد و پیروز باشی) به عنوان سردبیر اشاره کرد.

این مجله با موفقیت روز افزون خود توانست در قالب ۱۷۶ شماره منتشر شود و آخرین شماره نیز مربوط به پانزدهم شهریور ۱۳۹۳ بود و بعد از آن دیگر خبری از این مجله دوست داشتنی نداشتیم.

گیمفا

بله، چی فکر کردید؟! معلوم است که گیمفا نیز به عنوان یکی از رسانه‌های ریشه‌دار و قدیمی از قافله عقب نمانده و ید طولانی در این موضوع دارد؛ البته متاسفانه شرایط برای داشتن مجله چاپی هموار نبود و گیمفا به عنوان یک مجله الکترونیکی و دیجیتال بسیار باکیفیت زبان زد خاص و عام شده بود.

اولین نسخه از مجله الکترونیکی گیمفا در ۱ فروردین سال ۱۳۹۱ به همت آقای دانیال نوروزی و کسری نراقی و در مجموع در ۲۴ شماره منتشر گردید. آنچه که سبب جذابیت هرچه بیشتر نشریه گیمفا شد، پرداختن به مباحث صنعت بازی‌هایی ویدیویی داخلی و ایرانی و مصاحبه‌های جالب با بازی‌سازان بود.

در طول فعالیت ماهنامه گیمفا، سه سردبیر نام آشنا (دانیال نوروزی-حامد زاهدی-سعید آقابابایی) در برهه‌های زمانی متفاوت وظیفه مدیریت آن را بر عهده داشتند که جای دارد از زحمات آنان تشکر ویژه کنیم. (خواهش میکنم!)

صفحه آرایی فوق العاده این مجله در دوران اوج خود به دوست عزیز و خلاقم آقای دانیال شیخی (از دور به تو سلام) واگذار شده بود که با ایده‌های ناب و بکر خودش در موفقیت روز افزون نشریه سهیم است و کم لطفی است اگر از زحمات ایشان تشکر نکنم.

پیشنهاد می‌کنم اگر جزو مخاطبین ارزشمند ما هستید حتما در اولین فرصت تاریخچه رسانه گیمفا را مطالعه کنید.

با اینکه فاتحه مجله دیجیتالی گیمفا نیز ۹ سال بعد در تاریخ ۱ فروردین ۱۴۰۰ خوانده شد اما هنوز هم امکان دانلود آرشیو این نشریه برای مخاطبین علاقه‌مند وجود دارد. جهت ورود به آرشیو مجلات گیمفا اینجا را کلیک کنید.

جناب میرفندرسکیان:

زاهدی چی شد که مجلات چاپی و دیجیتال دیگه منتشر نمیشن؟

جناب میرفندرسکیان، سوال بسیار خوبی پرسیدی اما از مطرح نمودن تمامی دلایل به خاطر «شرایط نابسامان بد آب و هوایی» که ممکن است گریبانگیرم شود، معذورم. پس به دلایل کلیشه‌ای بسنده می‌کنم تا پاسخی به سوال شما باشد.

سرانه بالای مطالعه در ایران

بر اساس آمار علمی و تخیلی ارائه شده توسط اداره باورنکردنی‌ها، سرانه مطالعه کتاب و مجلات توسط افراد ۱۵ ساله به بالا در ایران ۲۳ ساعت در شبانه روز است. در واقع از بس که ما مشغول مطالعه هستیم، اطلاعیه صادر کردند که آقا تو را به خدا کمتر مطالعه کنید تا با کمبود هویج برای تقویت چشم‌های شما مواجه نشویم؛ گرچه بنده بعید می‌دانم که ضعیفی چشم آقایان در دهه ۸۰ به خاطر مطالعه باشد!

پیشرفت تکنولوژی و روی کارآمدن شبکه‌های اجتماعی

از آنجا که آدم‌های بسیار خسته‌ای هستیم، تمایل بیشتری به دیدن و شنیدن داریم. شبکه‌های اجتماعی مثل اینستاگرام هم دسترسی ما را به دنیای بی‌انتهای اطلاعات هموار ساخته و همین موضوع سبب شده که استفاده از ویدیوها به خاطر پویا بودنشان را به مجله‌های چاپی ترجیح بدهیم.

هزینه‌های بسیار پایین چاپ

دشواری؟ دشواری که نداریم! به لطف وجود ثبات اقتصادی و مواد اولیه بسیار ارزان، هزینه‌های چاپ و تکثیر صفحات مجله بسیار پایین بوده و اصلا چالش برانگیز نیست. از طرفی چون ما ایرانی‌ها بسیار دوست‌دار طبیعت هستیم، راضی نمی‌شویم که برای برگه‌های به‌کار رفته در صفحات مجله، درختان قطع نشوند. به همین دلیل، ترجیح می‌دهیم سالی یکبار آن هم برای خرید چیپس و ماست موسیر به سراغ کیوسک‌های مطبوعاتی برویم.

مخلص کلام

با اینکه سعی شد تمامی مباحث و حواشی پیرامون مجلات و نشریه‌های فعال در دهه ۸۰ تا ۹۰ شمسی در قالب طنز بیان شود اما بد نیست که دو کلام حرف حساب هم بزنیم.

در اینکه تکنولوژی پیشرفت کرده و رسانه‌ها حرفه‌ای تر شدن شکی وجود ندارد. همین موضوع سبب می‌شود که رسانه‌ها خود را با شرایط روز آپدیت و وفق کنند؛ پس نباید گله داشت که چرا در حال حاضر کسی به سراغ مجله‌های چاپی یا حتی دیجیتال نمی‌رود. آن چیزی که بنده و صد البته تمامی دستندرکاران نشریه‌های فعال در دهه ۸۰ تا ۹۰ را آزار می‌دهد، این است که چرا در آن زمان امکانات و اختیارات لازم به صنعت بازی‌های ویدیویی داده نشد؟ در واقع زمانی که بازار مجله‌های چاپی در خصوص بازی‌های ویدیویی داغ بود و می‌توانستیم حرف‌های زیادی برای گفتن داشته باشیم، سنگ اندازی‌های متفاوتی صورت گرفت و ذوق این حرکت بزرگ را در ما کور کرد؟ این سخنان ذهن خسته بنده نیست و اگر پای درد و دل افراد فعال در آن زمان بنشینید، متوجه عمق این نارضایتی و افسوس‌های جبران ناپذیر می‌شوید. ای کاش همه چیز سرجای خودش بود.

سرتان را بیشتر از این بدرد نمیاورم چرا که حرف برای گفتن زیاد است و وقت کم. تنها آرزو می‌کنم که همه‌چیز درست در زمانی که باید اتفاق بیافتد، رخ بدهد تا به اوج بی‌انتهای لذت برسید؛ چرا که اگر در زمان درستی رخ ندهد، دیگر آن شوق و ذوقی که باید داشته باشید را ندارید.

مطابق با روال گذشته، از شما پیر علمدارها درخواست دارم که خاطرات خود چه شیرین و چه تلخ از رسانه‌های قدیمی بازی‌های ویدیویی و همچنین نشریه‌های چاپی و دیجیتال را با ما و سایر اعضای خانواده گیمفا در میان بگذارید. این شما و این هم قسمت نظرات.